Asıl adı Mehmet Emin’dir. Zihni takma adıdır ve Bayburtlu olmasından dolayı ona “Bayburtlu Zihni” denmiştir. 1795 yılında Bayburt’ta doğmuştur. Divan ve halk şiiri türünde eserler vermiştir. Medrese eğitimi almıştır. Türk edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Medresede yetişmesinden dolayı divan şairi olmak istemiştir ama başarılı olamamıştır. Uzun bir süre İstanbul’da katiplik yapmıştır. Kısa bir süre de memurluk yapmıştır. Reşit Paşanın da katipliğini yapmıştır. 1834 yılında Hacca gitti. Hacdan döndükten sonra tekrardan memurluk görevine geri dönmüştür.

Şiirlerinde, hece ve aruz veznini kullanmıştır ve şiirlerinin dili ağırdır. Ününü hicivleriyle almıştır. En ünlü eseri “Sergüzeştname”‘dir. “Hikaye-i Garibe” adlı düzyazı çalışması da vardır. “Divan-ı Zihni” adlı kitabında, Aruz vezni ile yazdığı bütün şiirleri toplamıştır. Ağıt da yazmıştır. Yazdığı ağıtta Osmanlı-Rus Harbi sırasında Bayburt’un gördüğü zararı yazmıştır. Akka Destanı, Ocak Destanı, Eşek Destanı ve Otlakçı Destanı gibi destanlar yazmıştır. Bunlardan başka destanları da vardır.

Yaptığı katiplik ve memurluk görevleri sayesinde, savaşlara katılmış ve Anadolu’nun birçok yerini gezmiştir. Yaşadıkları, eserlerine ilham kaynağı olmuştur. 1859 yılında Trabzon’da vefat etmiştir.